Ne shpejt do të duhet ti themi lamtumirë Durrësit, Lezhës dhe qytete të tjera bregdetare në Shqipëri. Për shkak të ndryshimit të klimës, disa nga plazhet mahnitëse ku kaluam një javë verën e kaluar në Vlorë do të shkatërrohen.
Ato mund të gërryen aq shumë sa që mezi do të gjeni hapësirë për të vendosu ndonjë peshqir dhe pjesa juaj e parajsës nuk do të jetë më aty. Tani mund të duket si një shok, por është e vërtetë, ky është realiteti për të cilin duhet të përgatitemi. Në këto parashikime për fundin e zonës bregdetare s’ka asgjë të re.
Ka pasur shumë studime rreth nivelit të detit dhe shkencëtarët në përgjithësi projektojnë se niveli i detit do të rritet 3 deri në 6 metra në nivel global deri në vitin 2100. Raportet nuk zbulojnë saktësisht se kur uji do të fillojë të rrjedh në qytetet bregdetare, por vënë dukje se edhe nëse emetimet e tanishme të karbonit do të bllokohen, ndryshimet positive që do të mund të fillojnë të ndodhin vetëm në në fillim të 2200.
Në pesë deri në gjashtë breza më pas, Shqipëria do të përballet me një nivel në rritje të detit deri në një metër. Dhe në qoftë se ju do të pyesni se si kjo rritje e nivelit të detit do të ndikojë në qytetet bregdetare, ju mund të detyroni veten për të imagjinuar Kune-Vain, Patok, Durrës dhe Nartën në Vlorë zhytur tërësisht në ujë.
Siç tregohet nga harta, sipërfaqet e tërë e këtyre qyteteve, duke përfshirë ndërtesat e banimit dhe tokën bujqësore do të duhet ti kërkoni nën ujë. Sa më i lartë konsumi aktual dhe në të ardhmen i naftës, qymyrit dhe gazit, aq më shpejt sipërfaqet do të mbulohen nga deti. Por, edhe në qoftë se ne u ndalet sot djegia e lëndëve djegëse fosile, ndotja karbonit tashmë në atmosferë është mjaft e lartë për të patur ndonjë efekt për vitet që vijnë.
Durrësi është tërsisht i dënuar të vuajë pasojat, çdo mënyrë që ju shikoni në atë. Në këtë projektim ju mund të shihni se Durrësi do të jetë nën ujë pas një rritje të nivelit të detit nga “vetëm” 3 metra. E frikshme!
##Qytetet në bregdetin e Adriatikut që do të jenë nën ujë.
Nga studime të ndryshme, Shqipëria renditet ndër vendet me rrezik të lartë për të pasur dukuri ekstreme të tilla si përmbytjet, thatësirat dhe zjarret në pyje, por për shkencëtarët shqetësimi më i madh është se janë duke u minimizuar rreshjet e dëborës dhe nuk ka dëborë të depozituar në majat e maleve.
Sipas Petrit Zorba nga Instituti i Gjeoshkencave, Energjisë, Ujit dhe Mjedisit në vitet e fundit, ne kemi mungesë të borës dhe raporti dëborë-shi ka ndryshuar gjerësisht duke pasur me shumë reshje dhe më pak dëborë si dhe mbulim më të vogël të sipërfaqes prej saj. “Këto shira do të përfundojnë në lumenjtë dhe liqenet, duke krijuar situatat e përmbytjeve”.
Shqipëria ka një sasi prej 1200-1400 mm reshje në vit. Në zona të tilla si Malësia e Madhe reshje shkojnë nga 3500-4000 mm në vit. Në zona si Korça dhe Erseka reshjet variojnë nga 800-900 mm në vit. Rreshjet kanë një shpërndarje të pabarabartë gjatë vitit. Ekspertët kanë vërejtur se gjatë periudhave të shirave të vitit si vjeshta dhe pranvera reshjet janë në rënie, ndërsa ka një rritje në periudhën e thatësirës së verës.
Shqipëria nuk e përdor mirë i informacionin meteorologjik dhe hidrologjik dhe sipas studiuesve, zyrtarët dhe kompanitë e biznesit i nënvlerësojnë të dhënat shkencore në projektet e tyre lidhur me plane afatgjata në mbrojtjen e natyrës.
##Jugu i Shqipërisë, që do të jetë nën ujë me rritjen e nivelit të detit.
Prej vitit 2050 është parashikuar një rritje e nivelit të detit nga 24 cm deri në 61 cm deri në vitin 2100. Kjo do të çojë në përmbytje graduale të zonave të ulëta bregdetare. Komunitetet natyrore që lidhen me zona të tilla pritet të lëvizin në brendësi të tokës. Në lagunat e pambrojtura pritet të ndodhë shtimi i ujit pas shkatërrimit të cekinave të ulëta që i ndan ato nga deti. Formimi i ligatinave të reja pritet në Mat.
Popullsia që jeton në zonat bregdetare, veçanërisht në zonat e plazhit është e kërcënuar seriozisht nga rritja e pritshme e nivelit të detit. Shtëpi, hotele, rrugë dhe zona bujqësore, të vendosura në zonat e ulëta të vijës bregdetare të Adriatikut (përjashtuar territoret nën efektin e rritjes së nivelit të tokës), do të jenë të përmbytura. Butrinti do të jetë një kujtim. Lezha? E ngrënë nga deti Adriatik.
Plazhet në zonat e prekura nga fundosja e tokës (ato të Shëngjinit, Kune-Vain, Tale, Patok, Ishëm) dhe një numër i konsiderueshëm fushash (ato të bonifikuara në fund të viteve 50 dhe në fillim të viteve 60) Do të mbulohen nga përmbytjet.
Po kështu, këto përmbytje do të drejtohen në segmente të rëndësishme të rrugëve lokale dhe kombëtare (duke përfshirë një pjesë të rrugës së re Fushë Krujë-Lezhë që kalon nëpër ish-Kënetën në fushën e Laçit), në burimet e furnizimit me ujë të pijshëm (të vendosura në fushat e Lezhës dhe Laçit) , si dhe në shumë struktura akomoduese të turizmit ekzistuese dhe që vazhdojnë të ndërtohen përgjatë këtyre plazheve.
Gjithashtu, përmbytjet do të ndikojë pjesërisht në plazhet që ndodhen në territoret që janë duke u rritur në lartësi (ato të Durrësit, Golemit, Divjakës, Himarës, Borshit etj) duke kërkuar ndryshimin e infrastrukturës së turizmit.
Në të njëjtën masë pritet të ndikojë në tokën bujqësore (në ish-kënetat e Durrësit, Myzeqesë, Nartës, Vurgut etj), si dhe qendrat e banuara dhe infrastrukturën rurale, të cilat janë deri në 50 cm mbi nivelin e detit.
##Butrinti dhe Vlora do të zhyten në ujë
Më shumë se një e treta e bregdetit Adriatik në Shqipëri është duke u gërryer në një normë prej një deri në dy metra në vit, e përshpejtuar nga heqja e zhavorrit dhe rërës nga plazhet për industrinë e ndërtimit, ndërtimet e pakontrolluara përgjatë bregdetit, shpyllëzimi i zonave të mëdha bregdetare (edhe brenda zonave të mbrojtura), dhe zhvillimi i bujqësisë.
“Korrozioni në Shqipëri është 100 ton dhe për hektar. Në fushat në jug-lindje si ato të Ersekës, Korçës, Tomorrit dhe Skraparit erozion arrin 180 ton dhe për hektar. Erozioni është në maksimumin e tij në Shqipëri. Asnjë vend në botë nuk ka këto nivele të larta të erozionit me 100 ton dhe për hektar në vit nga 14 ton dhe për hektar në vit që është norma, duke qenë 8 herë më e madhe se norma” deklaroi ambientalisti Sazan Guri.
Në fakt, degradimi i tokës është identifikuar si një çështje madhore për Shqipërinë që ndikon jashtëzakonisht në cilësinë e jetës së secilit prej nesh dhe brezave që do të vijnë. Kundërveprimi ndaj këtyre çështjeve imediate duket të jetë lënë vetëm në letrat akademike dhe diskutime në panele, ndërkohë që qytetet tona do të zhytet në ujë, toka jonë gërryet vazhdimisht dhe pyjet tona janë dalëngadalë duke u zhdukur. A mos duhet ti themi lamtumirë Shqipërisë tashmë ?!
